We leven in een wereld vol beelden. Wat gezien wordt, bestaat en anders niet. En we hebben ook een auditieve variant: wat gehoord wordt, telt mee en anders niet. In deze wereld van zichtbaarheid en hoorbaarheid hebben extraverte mensen vaak een streepje voor. Bescheiden en introverte mensen lijken vaak op achterstand te staan. Hoe moet dat nu met het benutten van hun talent en met de ontwikkeling van hun persoonlijk leiderschap?
Extravertheid als vereiste voor een leider?
De vlotte presentatoren en de proactieve praters voldoen aan een dominante norm: maak jezelf kenbaar, kies positie, zeg wat je wilt, neem het stuur van je eigen leven in handen. Onwillekeurig ontstaat het beeld dat er alleen bij extraverte mensen sprake kan zijn van leiderschap. De professionals met een bescheiden en introverte basishouding hebben het soms lastig in deze zee van verbaliteit en proactiviteit. Ze hebben van nature de neiging om langer na te denken over kwesties, hebben een contemplatieve instelling en vinden het prettig om in kleinere groepen diepgaand van gedachten te wisselen. De professionaliteit die met deze basishouding gepaard gaat bestaat uit reflectie, weloverwogenheid, bedachtzaamheid en een doordachte aanpak. En waarom zou dit type professionaliteit niet geschikt zijn voor leiderschap?
De kracht van het stil zijn
Bedachtzaamheid als kern van leiderschap Susan Cain heeft een inzichtelijk boek geschreven, ‘Stil’ geheten, over de kracht van introvert-zijn ‘in een wereld die niet ophoudt met kletsen’. Met haar eigen ervaringen en met veel wetenschappelijk bewijs laat ze zien dat er een miskenning van de kwaliteiten van -naar schatting- een derde van de mensheid dreigt als we de extraversie-norm niet relativeren. De kern van haar betoog heeft ze op een indringende en luchtige manier belicht tijdens deze TED-talk.
Onterechte interpretatie
Het wordt gehoord in resultaatgesprekken en het heeft vaak een expliciete plaats in competentieprofielen: ‘wees meer zichtbaar’, ‘neem de leiding’, ‘laat weten wat je vindt’. In de praktijk leidt dit vaak tot de onterechte interpretatie dat introverte mensen worden verondersteld extravert gedrag te moeten vertonen. Een beklemmende en vaak onhaalbare ambitie; niet omdat men het eventueel niet zou kunnen, maar omdat ze daarmee belangrijke waarden en principes van zichzelf zouden verwaarlozen, zoals weloverwogen en (daardoor) verantwoord handelen, helder en kernachtig willen communiceren uit respect voor hun gehoor, contemplatie als bron van wijsheid, en goed analyseren en reflecteren ter voorkoming van risico’s en willekeur. De tijd die ze daarvoor nodig hebben, betaalt zich veelal dubbel en dwars terug.
Introvertheid als fundament
Het is dus alleszins de moeite waard om te voorkomen dat introverte mensen zich gegeneerd of achtergesteld voelen. Hún eigenheid kan een prachtige kern vormen van hun specifieke vorm van leiderschap. Bescheidenheid en introvert-zijn hoeven dus zeker niet te verdwijnen bij verdere ontwikkeling van persoonlijk leiderschap, maar kunnen daar juist een stevig fundament van vormen.
Door Harry Slegh
