Reflectie op deze tijd (serie, deel 4)
Tijdens deze weken van sociale onthouding leest Hannie te Grotenhuis zoveel mogelijk boeken uit haar boekenkast, waar zij tot nog toe geen tijd voor had. Om de wijsheid verder te laten stromen, deelt ze haar leeservaringen met ons.
Geluk
Arjen Lubach stak genadeloos de draak met al die mensen die nu al menen te weten waar het met de wereld naar toe gaat, straks als de corona-crisis tot bedaren is gekomen. Bas Heijne stelt vast dat veel mensen een visie blijken te hebben op de samenleving maar dat bar weinig mensen een antwoord hebben op de vraag: ‘Hoe gaat mijn leven eruitzien door en na het corona-virus?’ En hij besluit zijn NRC-artikel met de woorden: ‘Zeker, het is belangrijk om vooruit te kijken. Maar laten we eerst wat beter om ons heen kijken.’
Als je dat doet, wat zie je dan zoal?
Je ziet klein geluk, in huiselijk verband. Samen genieten van de tijd die normaal gesproken zoveel schaarser is. Je ziet een toename van onveilige gezinssituaties. Je ziet eenzaamheid en gemis. Je ziet mensen hun ‘finest hours’ beleven en mensen die zich verloren voelen. Je ziet de hel in de levens van mensen die niets hebben om op terug te vallen. Je ziet de machteloosheid van mensen die afhankelijk zijn van narcistische en onbetrouwbare leiders. Je ziet saamhorigheid en naastenliefde. Je ziet egoïsme en agressie. Je ziet onzekerheid en angst. Je ziet ontspanning en creativiteit.
Het is er allemaal.
De corona-crisis confronteert ons met de keiharde waarheid dat geluk onrechtvaardig verdeeld is. De auteurs van het boek: ‘The origins of happiness’. The science of well-being over the life course’ betogen dat dit geen onvermijdelijke natuurwet is, maar de uitkomst van politieke en maatschappelijke processen. En die kun je beïnvloeden.
Ten eerste is natuurlijk belangrijk dat mensen voldoende te eten hebben, een dak boven hun hoofd en (dus) een bepaalde bestaanszekerheid. Als aan die voorwaarden zijn voldaan, dan wordt geluk vervolgens vooral bepaald door:
- de eigen gezondheid;
- de kwaliteit van je relaties met dierbare, nabije anderen;
- en het gevoel dat je nodig bent – reden waarom werkloosheid dikwijls ongelukkig maakt.
Het is niet verwonderlijk dat samenlevingen waarin iedereen goed onderwijs kan genieten, inkomensverschillen binnen de perken worden gehouden, en individuele vrijheid wordt bewaakt, samenlevingen zijn waar mensen het meest gelukkig zijn.
Het boek geeft mijns inziens zeer goed aan waar regeringen en ondernemingen hun beleid nu en voor de toekomst op moeten richten. Ook voor mijzelf zit er een les in. Ik neem mij voor om niet weg te zweven in wensbeelden, maar goed te kijken waar ik een concrete bijdrage kan leveren aan het geluk van anderen.
In dit artikel wordt verwezen naar het boek: The origins of happiness. The science of well-being over the life course. Auteur: Andrew E. Clark.
En naar een artikel van Bas Heijne ‘Grote hervormingen? Misschien is deze crisis niet het moment.’ (NRC, 11 en 12 april 2020)
Zwolle, 16 april 2020
Headerfoto met dank aan Unslash.
